३८ वर्षांची तपस्या आणि विश्वामित्री पवित्रा
विश्वामित्राच्या कठोर तपश्चर्येने घाबरून जाऊन स्वर्गाधिपती इंद्राने स्वर्गसुंदरी अप्सरा मेनकेला भूतलावर पाठवून दिले. मेनकेच्या मादक सौंदर्याने घायाळ होऊन तापसी विश्वामित्राचे चित्त विचलित झाले. ब्रह्मश्रीपदाचे विस्मरण होऊन आणि त्यासाठीची तपश्चर्या सोडून त्याने मेनेकेसोबत संसार थाटला. शकुंतलेचा जन्म झाला आणि मेनका स्वर्गलोकी परतण्यास निघाली. तेव्हा विश्वामित्राचे डोळे खाडकन उघडले आणि त्याला आपली तपश्चर्या भंग झाल्याचे लक्षात आले.
(हि कथा सर्वश्रुत आहेच. मात्र, त्यापुढे घडलेला प्रसंग असा:)
विश्वामित्राच्या कठोर तपश्चर्येने घाबरून जाऊन स्वर्गाधिपती इंद्राने स्वर्गसुंदरी अप्सरा मेनकेला भूतलावर पाठवून दिले. मेनकेच्या मादक सौंदर्याने घायाळ होऊन तापसी विश्वामित्राचे चित्त विचलित झाले. ब्रह्मश्रीपदाचे विस्मरण होऊन आणि त्यासाठीची तपश्चर्या सोडून त्याने मेनेकेसोबत संसार थाटला. शकुंतलेचा जन्म झाला आणि मेनका स्वर्गलोकी परतण्यास निघाली. तेव्हा विश्वामित्राचे डोळे खाडकन उघडले आणि त्याला आपली तपश्चर्या भंग झाल्याचे लक्षात आले.
(हि कथा सर्वश्रुत आहेच. मात्र, त्यापुढे घडलेला प्रसंग असा:)
तेव्हा अत्यंत क्रोधायमान होऊन विश्वामित्राने शापवाणी उच्चारली:
विश्वामित्र: हे मेनके, तू माझी तीन तपांची तपश्चर्या भंग केलीस. मी तुला शाप देतो. ज्या सौंदर्याचा गैरवापर करून तू हे पापकृत्य केलेस ते तुझे स्त्री-सौंदर्य नष्ट होईल. कलियुगात तू मृत्युलोकी पुरुष जन्म घेशील आणि काळीकुरूप होशील. तुझे काळे तोंड आणि काळे धन घेवून तू मृत्युलोकी सैरावैरा पळत सुटशील.
ह्या शापवाणीने मेनका क्षणभर गांगरली. पण दुसर्याच क्षणी स्वत:ला सावरून तिने विश्वामित्राकडे उषा:प मागितला.
मेनका: हे राजर्षी, मी ह्या जन्मी आपली सेवाच केली. पुढील जन्मी मृत्युलोकी आपली सेवा करण्याची संधी द्यावी. मला उषा:प द्यावा.
विश्वामित्र: (निश्चयपूर्वक) कदापि नाही. ह्यापुढे तुला माझ्या राज्यात स्थान नसेल. तुझी रवानगी रसातळाला अर्थात आर्यावर्ताबाहेर दूर आंग्लदेशी पोर्तुप्रांती होईल.
ह्यावर सात्विक संतापाने मेनका क्रुद्ध झाली. आणि तिनेहि विश्वामित्राला प्रतीशाप दिला.
मेनका : हे राजन, तू माझ्या स्त्रीजन्माची कुचेष्टा केली आहे. माझ्या शापाने तू कलियुगात मृत्युलोकी स्त्री होशील... तू विश्वामित्री पवित्रा घेत स्वत:च्या राज्यात सैरभैर होशील...आणि मी ललितरूप घेऊन दूरदेशी राहूनदेखील तुझी तीन तपांची, ३८ वर्षांची तपस्या पुन्हा भंग करीन.
(काल्पनिक)
विश्वामित्र: हे मेनके, तू माझी तीन तपांची तपश्चर्या भंग केलीस. मी तुला शाप देतो. ज्या सौंदर्याचा गैरवापर करून तू हे पापकृत्य केलेस ते तुझे स्त्री-सौंदर्य नष्ट होईल. कलियुगात तू मृत्युलोकी पुरुष जन्म घेशील आणि काळीकुरूप होशील. तुझे काळे तोंड आणि काळे धन घेवून तू मृत्युलोकी सैरावैरा पळत सुटशील.
ह्या शापवाणीने मेनका क्षणभर गांगरली. पण दुसर्याच क्षणी स्वत:ला सावरून तिने विश्वामित्राकडे उषा:प मागितला.
मेनका: हे राजर्षी, मी ह्या जन्मी आपली सेवाच केली. पुढील जन्मी मृत्युलोकी आपली सेवा करण्याची संधी द्यावी. मला उषा:प द्यावा.
विश्वामित्र: (निश्चयपूर्वक) कदापि नाही. ह्यापुढे तुला माझ्या राज्यात स्थान नसेल. तुझी रवानगी रसातळाला अर्थात आर्यावर्ताबाहेर दूर आंग्लदेशी पोर्तुप्रांती होईल.
ह्यावर सात्विक संतापाने मेनका क्रुद्ध झाली. आणि तिनेहि विश्वामित्राला प्रतीशाप दिला.
मेनका : हे राजन, तू माझ्या स्त्रीजन्माची कुचेष्टा केली आहे. माझ्या शापाने तू कलियुगात मृत्युलोकी स्त्री होशील... तू विश्वामित्री पवित्रा घेत स्वत:च्या राज्यात सैरभैर होशील...आणि मी ललितरूप घेऊन दूरदेशी राहूनदेखील तुझी तीन तपांची, ३८ वर्षांची तपस्या पुन्हा भंग करीन.
(काल्पनिक)
No comments:
Post a Comment